Het woningtekort vraagt om meer nieuwbouwprojecten. En niet iedereen is daar even blij mee, getuige de toename van het aantal bezwaarmakers waar ontwikkelaars en bouwers mee te maken hebben. Want we gunnen iedereen een fijne plek om te wonen, zolang we er zelf geen last van hebben. Steeds meer en complexere regels bieden bovendien meer aangrijpingspunten om bezwaar aan tekenen.
Bezwaar als verdienmodel
Lange bezwaarprocedures zijn projectontwikkelaars steeds meer een doorn in het oog. Niet helemaal onterecht, nu sommige omwonenden een heus verdienmodel in bezwaar aantekenen lijken te hebben gevonden. In diverse gevallen in het afgelopen jaar waren omwonenden tegen een flinke geldsom of andere extraatjes wel bereid om een bezwaar in te trekken, blijkt uit een NRC-artikel van 11 augustus.
Raad van State bottleneck
Het is een serieuze belemmering in de strijd tegen het woningtekort. Procedures lopen uit waardoor het aantal woningen ‘in de pijplijn’ steeds verder groeit. Ondertussen wordt te weinig gebouwd. De grootste bottleneck is de Raad van State, waar het aantal zaken flink groeit. Tussen 2023 en 2019 groeide het aantal omgevingszaken met 62 procent. Het NRC-artikel zal wellicht meer burgers op wilde gedachten brengen, dus is het niet de verwachting dat de ongebreidelde groei stopt.
Ondertussen kampt de Raad van State net als vele andere organisaties met personeelstekort. “Dan trek je toch extra mensen aan, desnoods met dubbel tarief”, tekent het Leidsch Dagblad op uit de mond van een ontwikkelaar die een bankgebouw wil ontwikkelen tot woningen en tegen het bezwaarprobleem aanloopt. Dat is iets te simplistisch. Mocht er al voldoende budget zijn, dan nog zijn er veel te weinig gekwalificeerde juristen die zich aanbieden om het overschot aan zaken weg te werken. De uitgaven aan personeel groeiden tussen 2023 en 2019 met 24 procent. Dat is behoorlijk, maar bij lange na niet voldoende om de toename in het aantal zaken op te vangen. In het geval van de Raad van State leidt het tot hoge maatschappelijke kosten, want duizenden woningzoekenden zijn de dupe.
Verhoog de drempel naar hoger beroep
In het NRC worden diverse oplossingen aangedragen om de stroom bezwaren beheersbaar te houden. Bezwaarmakers schadeplichtig houden als blijkt dat bouwprojecten bewust vertraagd worden, klinkt kansrijk, maar levert een nieuw probleem op. Hoe bewijs je namelijk dat omwonenden alleen bezwaar aantekenen om de boel te vertragen? Schaarste beprijzen lijkt een betere oplossing; maak de weg naar een hoger beroep duurder als er grote maatschappelijke belangen op het spel staan. Een hogere financiële drempel voorkomt dat de Raad van State kostbare capaciteit besteedt aan bezwaren die niet kansrijk zijn. Dat helpt zowel projectontwikkelaars, bouwers, woningzoekenden en burgers die terecht bezwaar aantekenen.
Deze column is eerder verschenen in Cobouw.
Over de auteur
Paul Bisschop is sectoreconoom bij ABN AMRO. Binnen de afdeling Sector Expertise richt hij zich op de sectoren Bouw en Vastgoed.
Lees verder in de bouwsector
De Nederlandse bouwsector behoorde de afgelopen jaren tot een van de best presterende sectoren, ondanks verschillende uitdagingen waar de sector mee te maken heeft. Voorbeelden zijn het stikstof-dossier, de forse prijsverhogingen van energie en bouwmaterialen en ook de personeelstekorten. Gedreven door trends, innovaties en wet- en regelgeving groeit de relevantie van thema’s als duurzaamheid en milieu-impact en zoekt de sector zijn weg naar een nieuw evenwicht.
