In het kleine Nederland is de strijd om de ruimte heviger dan ooit. Er moeten meer woningen bij, de natuur is in erbarmelijke staat, de agrarische sector staat onder druk, bedrijven kunnen nauwelijks uitbreiden en burgers zien de infrastructuur vollopen. Ook de nieuwe coalitie lijkt op basis van het onderhandelingsakkoord geen duidelijke keuzes te maken.
Stijging van transactiekosten
Wat resulteert is een stijging van transactiekosten bij de totstandkoming van gebouwen en daar zijn de bouw en eindgebruikers van de bouwwerken de dupe van. De bouwplannen voor woningen op het voormalige Zilveren Kruis-terrein in Noordwijk zijn wat dat betreft illustratief. De Noordwijkse raad twijfelde of de woningen zouden leiden tot een parkeerprobleem en liet maar liefst drie onderzoeken uitvoeren om beter grip te krijgen op de situatie. Naast dure rapporten en meer vertraging leverden de onderzoeken ook uiteenlopende conclusies op. De gemeente had het geld in tijden van onder druk staande budgetten veel beter kunnen besteden.
Niet alleen maar verliezers
Adviesbureaus waaronder ingenieursbureaus spinnen garen bij de situatie. In 2023 nam het aantal oprichtingen van ingenieursbureaus toe met 11 procent. De omzet van de sector steeg in hetzelfde jaar met 8,9 procent, fors ten opzichte van de 3,6 procent stijging in de woning- en utiliteitsbouw. En daarmee is het einde niet in zicht. De invoering van de omgevingswet zal an sich al leiden tot meer werk voor adviesbureaus actief in de ruimtelijke omgeving. Gemeenten klagen over de complexiteit waarmee ze worden geconfronteerd. De reflex laat zich raden: er wordt advies ingewonnen uit de markt, ondanks de nobele doelstelling van de nieuwe coalitie om minder te leunen op consultants bij de overheid.
Kritischere benadering publieke middelen
De ontwikkeling is moeilijk te stoppen, want de ruimteclaims zullen de komende tijd niet afnemen en personeelstekort en gebrek aan kennis bij de overheid zijn niet vandaag op morgen opgelost. En toch moeten overheden zich ervan bewust zijn dat meer advies niet altijd resulteert in betere besluitvorming en meer waarde voor de maatschappij. Laten we publieke middelen besteden aan zaken die uiteindelijk echt waarde toevoegen. Concreter dan gebouwen krijg je het niet.
Deze column verscheen ook in Cobouw op 29 mei 2024.
Over de auteur
Paul Bisschop is sectoreconoom bij ABN AMRO. Binnen de afdeling Sector Expertise richt hij zich op de sectoren Bouw en Vastgoed.
Lees verder in de bouwsector
De Nederlandse bouwsector behoorde de afgelopen jaren tot een van de best presterende sectoren, ondanks verschillende uitdagingen waar de sector mee te maken heeft. Voorbeelden zijn het stikstof-dossier, de forse prijsverhogingen van energie en bouwmaterialen en ook de personeelstekorten. Gedreven door trends, innovaties en wet- en regelgeving groeit de relevantie van thema’s als duurzaamheid en milieu-impact en zoekt de sector zijn weg naar een nieuw evenwicht.
