Eerst het zuur, dan het zoet
Het wegvervoer krijgt in 2023 te maken met een ongekend forse kostenstijging. Transportkosten worden een belangrijk gespreksonderwerp tussen transporteurs en opdrachtgevers. Mijn wens is dat deze gesprekken veel verder gaan dan over kosten alleen.
Het wegvervoer krijgt in 2023 te maken met een ongekend forse kostenstijging, zo voorspelt onderzoeksbureau Panteia in een recent gepubliceerd rapport. Transportkosten worden een belangrijk gespreksonderwerp tussen transporteurs en opdrachtgevers. Mijn wens is dat deze gesprekken veel verder gaan dan over kosten alleen. Om de kosten in de transportketen te kunnen blijven dragen, is meer inzet nodig voor sterkere samenwerking in innovatie, digitalisering en verduurzaming. Zo’n creatieve werkwijze pakt juist goedkoper uit.
Kostenvoorspellingen belangrijker dan ooit
Normaal brengt Panteia zijn jaarlijkse kostenvoorspellingen in oktober uit. Dit jaar werd het medio november omdat het wachten was op de totstandkoming van de nieuwe cao Beroepsgoederenvervoer. Omdat de loonkosten soms wel tot 40 procent van de totale transportkosten van het wegvervoer bedragen, was het belangrijk om deze cao mee te nemen in de berekeningen. Voor 2023 kunnen werknemers in het wegvervoer rekenen op een loonstijging van 7,5 procent.
De door Panteia verwachte algehele kostenstijging in het wegvervoer voor 2023 varieert tussen de 6,0 en 8,9 procent. En ook dat is in vergelijking tot andere jaren zeer fors. Overigens is dit alles exclusief de ontwikkeling van de brandstofkosten, die gelukkig via clausules grotendeels worden afgedekt. De verwachte kosten van 2023 komen bovenop de kostenstijging over 2022 die substantieel hoger is uitgevallen dan de raming uit 2021. De oorzaak hiervan is bekend.
Ondernemer, maak concrete vertaalslag naar jouw bedrijf
De hoge inflatie, de krappe arbeidsmarkt en onzekere geopolitieke verhoudingen hebben bijzondere aandacht in het Panteia-rapport. Dat is van belang omdat de verwachte kostenstijgingen uit het rapport gemiddelden zijn, terwijl de praktijk per bedrijf sterk kan verschillen. Ondernemers moeten meer dan ooit de vertaling maken naar hun eigen situatie, positie en dynamiek van de deelmarkt waarin ze actief zijn. Schaarste aan personeel kan per deelmarkt variëren en daarmee de extra loonkosten door inhuur van uitzendkrachten of zzp-ers. Ook de toenemende congestie gaat leiden tot kostenverhogingen. Bedrijven die actief zijn in stedelijke distributie staan voor een serieuze verduurzamingsopgave die nu al gevolgen heeft voor de samenstelling van het wagenpark. Een vraag is daarbij of de introductie van een energieclausule als variant op de brandstofclausule waardevol is voor bedrijven die de transitie willen maken naar elektrificatie. Ik denk het zeker.
Kosten in de hand houden door creativiteit en vernieuwing
De Panteia-voorspellingen zijn met enige onzekerheid omgeven, zoals wel blijkt uit de verschillen tussen ramingen en realisatie van 2022. Toch staat vast dat de kostenstijgingen voor 2023 zo extreem worden dat ze de sector meer dan ooit dwingen tot creativiteit en vernieuwing om bestaande vervoerketens nog efficiënter te maken. Deze situatie vraagt om extra ondernemerskracht, samenwerking, visie en adoptie van technologie die hen door andere sectoren worden aangeboden. Ik noem drie trends die dit bevestigen.
Op de beurs ICT en Logistiek half november is het officiële startschot gegeven voor Digitale Infrastructuur Logistiek (DIL). Het initiatief moet zorgen voor versnelling van de digitalisering in de logistieke ketens. DIL richt zich met name op het mkb, waartoe het grootste deel van het wegtransport behoort. In potentie is het bereik dus groot, en dat is nodig aangezien 69 procent van de ondernemingen nog niet klaar is om volledig digitaal samen te werken.
Daarnaast is er de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt. Het IRU-rapport van november onderstreept dit nog eens met de voorspelling van een verdrievoudiging van het chauffeurstekort in Europa in 2026. Dit betekent dat een deel van de capaciteit onbenut blijft, wat dus boven op de verwachte stijging van de loonkosten komt. Transportbedrijven zullen hun beschikbare capaciteit dus slimmer moeten inzetten, en opdrachtgevers moeten de samenwerking zoeken zodat hun transportbehoefte ook in de toekomst wordt gegarandeerd.
Kom ik tot mijn derde punt. Ook de komende jaren staan in het teken van stevige kostenverhogingen. De transportsector krijgt te maken krijgen met verduurzamingstoeslagen door CO₂-beprijzing via het ETS-systeem. En ook de introductie van de kilometerbeprijzing zal effect hebben op de kostprijs van wegvervoer. Efficiëntieverhoging van transport levert direct besparing op.
Samenwerking is de oplossing tot optimale vervoersysteem
De torenhoge kostenstijgingen voor 2023 staan inmiddels stevig op de agenda. Dit is een extra stimulans voor samenwerking en verdere digitalisering om zo tot een intelligenter en goedkoper vervoerssysteem te komen: eerst het zuur, dan het zoet.
Deze column is eerder geplaatst in Nieuwsblad Transport.
Over de auteur
Bart Banning is sector banker Transport en Logistiek bij ABN AMRO. Hij heeft veel contact met ondernemers en ondersteunt de sectorcollega's binnen de bank.
Lees verder in de transport- en logistieksector
Na een lastig jaar, waarin de internationale handel afnam door een snelle afbouw van overtollige voorraden, heeft de transportsector een voorzichtig herstel ingezet. Begin 2024 stegen zowel in de containervaart als in de luchtvaart de goederenvolumes. Dankzij de aantrekkende economische groei kan de sector verder herstellen. Het herstel wordt echter geremd door een lagere vraag naar bouwmaterialen. Intussen krijgt het wegvervoer de komende jaren te maken met een stapeling van milieuregels.
Ondernemen in onzekere tijden
Het zijn onzekere economische tijden voor ondernemers en consumenten. Zaken als de inflatie, de stikstofcrisis, de energieprijs en het personeelstekort houden veel mensen bezig. Gaan we een recessie tegemoet? Of blijft de economie groeien? Kom hierover meer te weten.
