Prefab bouwen helpt bij personeelstekort volgens Emergo

Waar in het proces kun je mensenhanden vervangen of slimmer inzetten? Hendrik-Jan Weggeman is directeur van Emergo, specialist in prefab bouwcomponenten. “We leven in een turbulente tijd waarin vooral het gebrek aan menskracht ons dwingt te kijken naar andere manieren van bouwen.”

“Er wordt veel gesproken over robotisering in de bouw. Ik kijk daar breder naar. De vraag is: welke handeling of serie handelingen laat ik door een mens of door een machine doen? Dat hoeft niet altijd een robot te zijn. Soms is mechaniseren voldoende. Een robot is wel flexibeler inzetbaar, omdat je hem kunt programmeren en de handelingen dus eenvoudig kunt aanpassen. Zonder bruikbare digitale instructies is het echter een hulpeloos ding, hoe geavanceerd de robot zelf ook is. Je moet dus eerst digitaliseren, voordat je kunt robotiseren.”

“Wij maken vooral veel prefab daken, gebaseerd op houtsysteembouw. De meeste nieuwbouwdaken in Nederland zijn tegenwoordig prefab. Ongeveer één op de negen daarvan komt van Emergo. Veel werk dat anders op de bouwplaats gedaan moet worden, gebeurt nu in onze fabriek. Hierbij hebben we een bewuste keuze gemaakt over wat we zelf doen en wat we uitbesteden. We ontwerpen, produceren en monteren het hele dak, maar zagen het hout voor het frame niet zelf. Dat doen toeleveranciers voor ons. De exacte machine-instructies geven wij. Wij sturen in feite hun machines aan. Dat kan alleen omdat we onze informatiestroom goed voor elkaar hebben. Het ontwerpproces is volledig gedigitaliseerd en ons systeem communiceert met de systemen van onze partners.”

“We hebben er tot nu toe voor gekozen optimaal te digitaliseren qua ontwerpproces en procesbesturing. In het maakproces van de prefab daken hebben we nog vrij weinig geautomatiseerd. Waar we wel robots voor gebruiken is ons indak-PV-systeem, zonnepanelen die fraai en betaalbaar in het dakvlak geïntegreerd kunnen worden. We kopen hiervoor zonnepanelen in en voegen ons montagesysteem aan de achterzijde toe. Hiervoor hebben we een robotstraat. Dat heeft alles te maken met veiligheid. Een mens kan niet eindeloos dezelfde precieze handeling doen. Je wordt immers moe of bent even afgeleid. Maar je wilt niet dat de zonnepanelen bij een storm van het dak waaien door een menselijke fout. Door met robots te werken, kunnen we essentiële handelingen telkens opnieuw exact gelijk en betrouwbaar uitvoeren.”

“Het oplossen van het woningtekort is een complex vraagstuk. Robotisering is wat mij betreft vooral een antwoord op de maatschappelijke ontwikkeling dat mensen steeds minder geïnteresseerd zijn in het beoefenen van fysieke beroepen. Ik denk dat we blij mogen zijn als het ons lukt om robotisering in de bouw zo snel te laten groeien, dat we de afname van vakbekwame mensen kunnen compenseren. We leven in een turbulente tijd. Een jaar geleden verkenden we in een strategische sessie met TNO de ‘state of art’, ook op het gebied van robotisering. De conclusie was toen dat Emergo zich beter eerst op andere innovaties kon blijven richten. Inmiddels is de arbeidsmarkt totaal vastgelopen. Dan popt de vraag weer op: moeten we het investeren in verdere robotisering niet toch naar voren trekken?”

“Een trend die ik zie voor het komende decennium is dat conceptwoningen echt conceptwoningen worden. Op dit moment verzamelt een aannemer partijen om zich heen die samen op hoofdlijnen invulling geven aan het concept. Van perfecte technische integratie is echter nog geen sprake. Suboptimale aansluitingen tussen componenten veroorzaken onnodig werk en faalkosten. De informatietechnologie en de ontwerptools zijn nu zo volwassen dat de weg open ligt voor industrieel geproduceerde, modulaire woningen die je in enkele dagen op de bouwplaats kunt monteren en opleveren. Wij ontwikkelen zelf zo’n modulair woningconcept: Premodu. In ons eerste project met Premodu-woningen hebben we twee blokken van vier woningen in tien dagen gemonteerd inclusief installaties.”

“Bouwen met totaalconcepten vraagt niet alleen om een andere rol van de bouwer, maar ook van partijen die invloed hebben in het ontwikkelproces. We kunnen veel winnen als bijvoorbeeld vergunningverleners en welstandcommissies deze manier van industrieel bouwen leren kennen. Soms hebben welstandscommissies zulke specifieke eisen, dat ze conceptwoningen hiermee blokkeren. Een woningconcept hoeft ook maar één keer getoetst te worden op het Bouwbesluit in plaats van bij elk project opnieuw. Ten slotte zijn langdurige strategische samenwerkingen tussen producenten, aannemers en ontwikkelaars belangrijk. Een woningfabriek wordt een succes als de capaciteit continu wordt benut. Dat vraagt om commitment in de keten”

“Waar we in 2030 staan? Dan hoop ik stappen te hebben gezet met circulair en biobased bouwen. Dat is echter een heel ander verhaal. Verder is het onze ambitie dat Emergo een waardevolle speler is op de markt van prefab modulaire conceptwoningen. Onze fabriek zou 350 woningen per jaar kunnen produceren. Wie weet hebben we tegen die tijd - wellicht samen met partners - geïnvesteerd om nog meer te kunnen realiseren. Robotisering in de bouw zal in 2030 hoe dan ook geen marginaal verschijnsel meer zijn. Deze innovatie gaat enorm aangejaagd worden door de schaarste aan personeel. Alsmaar arbeid uit andere landen halen is geen duurzame oplossing. We moeten de arbeid op een andere manier gaan verrichten dan met mensenhanden.”

In deze reeks over robotisering in de bouw gaan we ook het woord geven aan 3D-betonprinterproducent Cybe en bouwbedrijf BAM. Of lees onze publicatie ‘Bouwrobots winnen terrein; markt verdriedubbelt in 2030’ waarin we de robotisering van de bouwsector in kaart brengen. Dit rapport bespreekt eerst de belangrijkste aanjagers voor de verwachte groei. Daarop volgt een beschrijving van de wereldwijde en Nederlandse markt. Aansluitend volgt een overzicht van de belangrijkste knelpunten. Het rapport sluit af met een vooruitblik over welke typen bouwactiviteit het meest kansrijk zijn voor robotisering op de korte termijn. Ook geven we een aantal tips richting ondernemers in de bouw die een eerste stap willen zetten op weg naar robotisering.

Lees meer verhalen van ondernemers in de bouwsector

Overweegt u een eigen onderneming, staat u aan de rand van het opstartproces of wilt u eens een kijkje nemen in de keuken van een ander? Duik in onze ondernemersverhalen uit de bouwsector en haal inspiratie en tips uit de ervaringen die ondernemers delen.

Meer ondernemersverhalen in de bouwsector