Het animo voor circulaire producten is in zes jaar sterk gegroeid. De Nederlandse consument rekent dan wel op een prijsvoordeel. Dit blijkt uit onderzoek dat Q&A Insights & Consultancy in opdracht van ABN AMRO onder bijna 1.650 Nederlanders heeft verricht. De resultaten van dit onderzoek zijn afgezet tegen de uitkomsten van een vergelijkbaar onderzoek uit 2017.
Download het volledige rapport
(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)
De leefbaarheid van onze planeet staat onder grote druk vanwege onze manier van lineair produceren en consumeren; het op grote schaal grondstoffen delven om de hiervan gemaakte producten vervolgens kortstondig te gebruiken en dan af te danken als nutteloos afval. Deze werkwijze leidt onder meer tot bovenmatige uitstoot van CO₂, vervuiling en maatschappelijke ontwrichting en heeft daarmee negatieve gevolgen op het klimaat, het milieu en de sociale cohesie. Zo worden in de race om maar zo goedkoop mogelijk te produceren arbeiders in de toeleveringsketen niet altijd eerlijk betaald en zijn arbeidsomstandigheden soms slecht te noemen.
Om deze redenen wordt al langer op Europees niveau gesproken over de noodzaak van een transitie naar een circulaire economie in 2050. In deze situatie wordt ‘afval’ grotendeels hergebruikt, het gebruik van grondstoffen sterk beperkt en de uitstoot van CO₂ tot nul gereduceerd. Een belangrijke stimulans is de Europese wet Corporate Sustainable Reporting Directive (CSRD) die in 2024 van kracht wordt en waarbij eerst de grootste en later andere ondernemingen geacht worden te rapporteren over de bredere gevolgen van hun bedrijfsmodel. Hierbij valt te denken aan rapportages over hun CO₂-uitstoot, het veroorzaken van afval, sociale omstandigheden in de keten en het algemene effect op de natuur en biodiversiteit. Ondernemingen moeten daarbij duidelijk maken hoe zij eventuele negatieve effecten gaan reduceren. Duurzame en circulaire bedrijfsmodellen zijn effectieve middelen om aan deze eis gehoor te geven. Veel ondernemingen, ook in de sector Retail, zijn hiermee aan het experimenteren vanwege aankomende wetgeving, veranderend consumentengedrag en vanuit intrinsieke motivatie.
Houding consument positiever
In 2017 heeft ABN AMRO een onderzoek gedaan naar hoe Nederlandse consumenten aankijken tegen circulaire modellen. In dit rapport vergelijken we die uitkomsten met een nieuw respondentenonderzoek dat we samen met Q&A Insights & Consultancy hebben uitgevoerd. De kernvragen zijn: zijn er wijzigingen in het gedrag van de consument te bespeuren, is het animo voor circulaire producten veranderd en welke lessen kunnen retailers hieruit halen? Het onderzoek is uitgevoerd onder 1646 respondenten uit verschillende leeftijdscategorieën en inkomensgroepen.
Uit de resultaten blijkt dat de houding van consumenten ten opzichte van circulaire bedrijfsmodellen zich positief ontwikkelt. In vergelijking met 2017 staan meer respondenten open voor zowel het kopen van circulaire producten als producten die voor een bepaalde periode worden geleend, gehuurd of geleased. Wel is het animo voor het aanschaffen van circulaire producten groter dan het tijdelijk gebruik ervan. Consumenten hebben kennelijk nog de voorkeur om producten in eigen bezit te hebben.
Bij het kopen van circulaire producten blijkt dat consumenten met 67 procent het meest open staan voor het kopen van gerecyclede producten. Daarna volgt het kopen van duurzame producten met 61 procent. Hier worden producten onder verstaan die op een milieu-, mens- en diervriendelijke manier zijn geproduceerd. Voor het kopen van herstelde – of ‘refurbished’ – producten staan respondenten het minst open, maar alsnog is ruim de helft positief. De categorie gerecyclede producten is het hardst gestegen ten opzichte van 2017, gevolgd door de refurbished producten. De groep die zegt tweedehands producten te kopen is in vergelijking met 2017 gestegen van 54 naar 59 procent.
In het onderzoek zijn drie soorten van tijdelijk gebruik van spullen onderzocht: lenen tussen consumenten onderling, kortstondig huren en voor langere duur leasen. Het kort huren van producten blijft bij consumenten meest populair en leasen is ten opzichte van 2017 qua populariteit bijna verdubbeld.
Animo jongeren lager
Wat opvalt is dat jongeren over het algemeen minder animo voor circulaire producten hebben dan in 2017 en ouderen juist meer. Ook zijn ze zich relatief minder bewust van maatschappelijke uitdagingen. Een mogelijke verklaring is dat jongeren een lagere koopkracht hebben dan ouderen en daarom minder relatief duurdere circulaire producten kunnen of willen kopen. Bovendien hebben ouderen over het algemeen al veel spullen in hun bezit. Daarentegen hebben jongeren meer interesse in leasen, de zogenoemde ‘product-as-a-service’-producten.
Een relatief klein deel van de respondenten heeft wantrouwen ten aanzien van de onderzochte producten door het in hun ogen ontbreken van informatie of de tijd die het vergt om uit te zoeken waar de toegevoegde waarde van het product zit, evenals het gemis aan overtuiging dat producten echt circulair of duurzaam zijn. Liever het nieuwste van het nieuwste willen of het niet goed weten of een tweedehands, refurbished of geleend product wel van goede kwaliteit is, weerhoudt de consument soms nog van een overstap.
Prijs blijft doorslaggevend
Uit het onderzoek blijkt ook dat de prijs van circulaire producten een grote rol speelt bij de beslissing om deze producten wel of niet aan te schaffen. Zo zegt 60 procent dat gerecyclede producten goedkoper moeten zijn dan producten die van nieuw gedolven grondstoffen zijn gemaakt. En 30 procent van consumenten verwacht dat duurzame producten goedkoper zijn dan een volledig nieuw product.
In de figuur hieronder is te zien hoeveel procent de producten goedkoper moeten zijn volgens de groep respondenten die vindt dat het circulaire product goedkoper moet zijn dan een nieuw product gemaakt van nieuwe grondstoffen. Bijvoorbeeld bij duurzame producten vindt 50 procent van deze groep dat het product 5 tot 20 procent goedkoper moet zijn. De tweedehands en refurbished producten dienen duidelijk veel goedkoper te zijn; ruim 60 procent vindt dat het 25 tot 50 procent goedkoper moet zijn. Helder communiceren naar de consument over in hoeverre de prijs afhankelijk is van hoe een product gemaakt is, blijft cruciaal.
Meer informatie
Lees het volledige rapport 'De oudere consument van morgen'.
(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)
Lees verder in de retailsector
De winkel van vandaag is meer dan alleen een voorraadkast. Het biedt klanten advies en inspiratie en is de plek om in contact te zijn met klanten. Door de Oekraïne crisis en forse inflatie is het consumentenvertrouwen sterk gedaald en dit beïnvloedt het consumentengedrag. Retailers kampen daarnaast met forse kostenstijgingen op het gebied van inkoop, huur, personeelskosten, covid herstelbetalingen en energie. De omstandigheden blijven ook na covid voor veel retailers uitdagend.
