Consumenten spenderen ondanks inflatie en somberheid fors

De consumentenprijzen lagen volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in april 9,6 procent hoger dan een jaar eerder. Hoewel de prijsstijging van energie in april wel iets lager was dan in maart door de verlaging van accijnzen op benzine en diesel, had de prijsontwikkeling van voedingsmiddelen juist een verhogend effect op de inflatie. Voedingsmiddelen stegen met 8,5 procent flink ten opzichte van april 2021. Ook de stijgende prijzen van industriële goederen als meubels en auto’s en diensten als verhuur van accommodaties droegen bij aan de hoge inflatie in april.

De prijsstijgingen van industriële goederen worden behalve door de hoge energieprijzen veroorzaakt door problemen in de logistieke keten. De problemen in de aanvoerlijnen zijn halverwege 2021 begonnen door een wereldwijd snel herstel van de consumentenvraag na de coronapandemie. Deze vraag overtrof het aanbod flink. Hoewel begin dit jaar het herstel van de toeleveringsketen voorzichtig was ingezet, is door de oorlog in Oekraïne en door het zero-Covid-beleid in China dit herstel vertraagd. De prijsdruk die van deze bottlenecks uitgaat, zal dit jaar voortduren. Door de lockdowns in China vrezen ondernemers tevens voor tekorten aan producten en onderdelen. Bovendien heeft Rusland een dominante positie in de grondstoffenmarkt van bijvoorbeeld nikkel, staal en platina. Deze grondstoffen worden veel gebruikt in de productie van duurzame goederen als auto’s.

Hoewel prijzen van bijvoorbeeld meubels, tuinproducten en huishoudelijke apparaten flink zijn gestegen, geven consumenten nog steeds veel geld uit in vergelijking met 2019, het jaar voordat de coronapandemie uitbrak. De particuliere klanten van ABN AMRO besteedden in april 34 procent meer aan elektronica en 5 procent meer aan kleding in vergelijking met april 2019. In tuincentra werd 7 procent meer uitgegeven en in doe-het-zelfzaken 1 procent. Bestedingen aan meubels laten ondanks forse prijsstijgingen toch nog een toename van 16 procent zien ten opzichte van april 2019. Ook in supermarkten en voedingsspeciaalzaken werd meer uitgegeven dan in 2019.

Ook is de horeca populair. Zo besteedden consumenten 39 procent meer in cafés en 26 procent meer in restaurants dan in dezelfde maand in 2019. De horeca profiteert van het mooie weer en de opluchting van gasten dat ze eindelijk na twee jaar van lockdowns zonder beperkingen op het terras kunnen zitten.

De attractieparken en dierentuinen werden in april ook goed bezocht vanwege het mooie weer. Wellicht heeft de meivakantie, die in delen van het land in de laatste week van april en eerste week van mei viel, hier tevens een rol gespeeld. Hoewel bioscopen en musea in april nog niet op het niveau van 2019 zitten, worden de verschillen wel kleiner. Eerder gaven we aan dat deze minder in trek zijn zodra het mooi weer is. Musea in Amsterdam missen de bezoekers uit Azië, die nog niet zijn teruggekeerd naar de hoofdstad.

Het consumentenvertrouwen is in april gezakt naar een dieptepunt van -48. Toch blijven de bestedingen aan consumentengoederen nog op een hoog niveau, evenals van een deel van de vrijetijdsbestedingen. In een eerdere publicatie bespraken we verschillende oorzaken. Kort samengevat veranderen consumenten hun gedrag niet van de ene op de andere dag. Daar gaat tijd overheen. Veel mensen zijn opgelucht dat ze weer naar de horeca kunnen na de afbouw van de coronamaatregelen. Ook voelen niet alle huishoudens de gestegen energieprijzen in de portemonnee omdat ze nog een contract tegen vaste tarieven hebben. Mogelijk wordt daarnaast het spaargeld aangewend dat tijdens de coronapandemie is opgepot. Een andere belangrijke factor is de arbeidsmarktkrapte. Grote baanzekerheid geeft mensen relatief veel zelfvertrouwen om uitgaven te doen.

Lees ook: Supermarkten en restaurants merken nog weinig van inflatie

Het verminderde consumentenvertrouwen weerspiegelt wel dat consumenten voorzichtiger worden; het lijkt een voorbode voor een daling in de bestedingen in de tweede helft van dit jaar en in 2023. Bovendien verschillen de negatieve gevolgen per huishouden. Hogere inkomens kunnen de inflatie relatief makkelijk opvangen door iets minder te sparen of eventueel iets op het aanwezige spaargeld in te teren. Lagere inkomens daarentegen voelen de gestegen energie- en voedingsprijzen direct omdat deze een groot deel van hun inkomen uitmaken. Adviescentrum Nibud geeft aan dat inmiddels ook steeds meer middeninkomens de inflatie in de portemonnee voelen.

• ABN AMRO-publicatie, Supermarkten en restaurants merken nog weinig van inflatie
• ABN AMRO-publicatie, Consumenten nog niet aan het koopjesjagen bij supermarkten
• Gerarda Westerhuis, ABN AMRO Sectoreconoom Retail en Leisure

Blijf op de hoogte over de oorlog in Oekraïne

De gevolgen van de invasie van Oekraïne door Rusland worden wereldwijd gevoeld. Allereerst door de burgers van Oekraïne en hun familie en vrienden in het buitenland, en daarnaast in de mondiale economie. Onze experts volgen de situatie nauwlettend. Bekijk onze themapagina over de oorlog in Oekraïne voor de veelgestelde vragen over uw bankzaken, sectorinformatie en economisch nieuws.

Bekijk de veelgestelde vragen over uw bankzaken

Lees verder in de retailsector

De winkel van vandaag is meer dan alleen een voorraadkast. Het biedt klanten advies en inspiratie en is de plek om in contact te zijn met klanten. Door de Oekraïne crisis en forse inflatie is het consumentenvertrouwen sterk gedaald en dit beïnvloedt het consumentengedrag. Retailers kampen daarnaast met forse kostenstijgingen op het gebied van inkoop, huur, personeelskosten, covid herstelbetalingen en energie. De omstandigheden blijven ook na covid voor veel retailers uitdagend.

Bekijk alle artikelen

Ondernemen in onzekere tijden

Het zijn onzekere economische tijden voor ondernemers en consumenten. Zaken als de inflatie, de stikstofcrisis, de energieprijs en het personeelstekort houden veel mensen bezig. Gaan we een recessie tegemoet? Of blijft de economie groeien? Kom hierover meer te weten.

Lees meer