Nederlandse consumenten eten minder suikerwaren. De daling past in de behoefte om gezonder en duurzamer te leven. Opmerkelijk is dat producenten van chocolade juist profiteren van deze trend en hun verkopen weten op te voeren.
De afgelopen jaren is er veel aandacht geweest voor de negatieve invloed van de consumptie van suiker op de gezondheid. Zo halveerde Wereldgezondheidsorganisatie WHO in 2014 de aanbevolen hoeveelheid suiker per dag en doen lokale overheden in Europa een duit in het zakje door de suikertaks in te voeren. Ook de Nederlandse overheid speelde vorig jaar nog met de gedachte om een suikertaks in te voeren. Deze is er niet gekomen, wel presenteerde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) vorig jaar het Nationaal Preventieakkoord. Hierin staan maatregelen die een gezonde leefstijl bij burgers moeten bevorderen. In dit preventieakkoord doen fabrikanten de belofte om producten gezonder te maken, onder meer door minder suiker toe te voegen.
Het Verenigd Koninkrijk introduceerde wel een suikertaks op suikerhoudende frisdranken, een van de belangrijkste suikerbronnen voor consumenten. Op snoep wordt in het Verenigd Koninkrijk nog geen suikertaks geheven, maar dit lijkt een kwestie van tijd. Ook Frankrijk, België, Portugal en Noorwegen kennen belastingen op suikerhoudende producten.
Al deze negatieve aandacht voor suiker heeft geleid tot een toename van het bewustzijn over de negatieve effecten ervan en een reductie in de suikerconsumptie. Uit de voedselconsumptiepeiling van het RIVM blijkt dat de gemiddelde Nederlander tussen 2007 en 2010 per dag 122 gram suikers consumeerde. In de laatste peiling over 2012 tot 2016 was dit gedaald naar 110 gram, een daling van ongeveer 10 procent.
Minder snoep terug te zien in de winkelstraten
De teruggelopen vraag naar suikers is terug te zien in de winkelstraat. Winkels die het sterkst geassocieerd worden met suiker zijn de snoepwinkels. Begin 2005 waren er nog 379 winkels in zoetwaren in ons land. Nu zijn dat er 277, ruim een kwart minder. Het vloeroppervlak dat deze winkels vertegenwoordigen, daalde in diezelfde periode zelfs met een derde.Vooral in Noord-Brabant, Limburg en Gelderland verdween een flink deel van de snoepwinkels. Tussen gemeenten blijken grote verschillen te bestaan. In Amsterdam en Rotterdam bleef het aantal snoepwinkels fier overeind, terwijl in Den Haag en Tilburg sprake was van een halvering tussen begin 2005 en nu.
Achter de wereld van suikerproducten tekent zich echter een grote diversiteit af. Zo daalde in de afgelopen vijf jaar de verkoopwaarde van kauwgum en kauwsnoepjes, maar de marktwaarde van mintsnoep en drop groeide. De marktwaarde van mintsnoep nam met 9 procent toe en drop groeide met 6 procent. De absolute winnaar is de chocoladereep. De verkoopwaarde van chocoladerepen nam met maar liefst 20 procent toe. Hoe komt dat?
Chocoladefabrikanten liften mee op gezondheidshype
De chocoladereep heeft de wind mee. Cacao heeft enige tijd aandacht gekregen in de media als superfood: een voedingsmiddel waarvan wordt aangenomen dat het uitzonderlijk gezond is. Consumenten associëren daarom chocolade in tegenstelling tot andere soorten snoep wel met gezondheid. Daar heeft de industrie nog eens extra op ingespeeld door chocoladerepen te introduceren met ingrediënten die in het bijzonder geassocieerd worden met een gezonde levensstijl, zoals chocoladerepen met avocado, thee of matcha. Daarnaast zijn repen geïntroduceerd die een hoger cacaopercentage hebben en minder suiker bevatten, waarmee deze producten zich nog meer onderscheiden van andere soorten snoep.
Chocoladefabrikanten zetten dus stevig in op innovatie om de consument te verleiden. Uit onderstaande grafiek blijkt dat de chocolade-industrie op het gebied van innovatie tegenwoordig voor loopt op andere snoepvarianten. Tot 2014 was het juist de snoepindustrie die voorop liep.
Die innovatie onder chocoladeproducenten betreft onder meer nieuwe ingrediënten, smaken, verpakkingen en andere of meer labels. De labels bevatten functionele claims over de hoeveelheid energie of de afwezigheid van gluten en gaan ook vaak over ethische aspecten van het productieproces als fairtrade en duurzaamheid. Ethiek is een belangrijk thema rondom chocolade en cacao. Het inzichtelijk maken van de productieketen en het bieden van een eerlijke prijs voor alle partijen in de keten, met name de cacaoboeren, is een onderwerp dat leeft bij zowel cacao- en chocoladeverwerkers als bij consumenten. Dat consumenten zich niet onberoerd laten, wordt getoond in ander onderzoek van ABN AMRO, waaruit blijkt dat 28 procent van de consumenten geïnteresseerd is hoe fruit is geteeld en hoe de boer leeft en wat zijn visie is.
Om een eerlijke prijs en vaak ook een betere kwaliteit te waarborgen, proberen producenten meer grip op de keten te krijgen. Dit betreft hoofdzakelijk de zogenoemde bean-to-bar-producenten. Dit zijn vaak relatief kleine producenten die het proces vanaf de cacaoboer tot aan de winkel positief willen beïnvloeden. Het aandeel kleine producenten is de laatste jaren dan ook flink gestegen. In tien jaar tijd is het aantal ondernemers met minder dan tien werknemers in de cacao- en chocoladeverwerking meer dan verdubbeld.
Dat de verkoopwaarde van cacaoproducten is gestegen heeft verder te maken met het feit dat er duurdere producten op de markt zijn gekomen. De nieuwkomers produceren vaak kleinschalig of gebruiken andere ingrediënten die een hogere kostprijs hebben. Consumenten zijn bereid om hiervoor te betalen, vooral omdat dit bijdraagt aan ethische principes.
Ook chocoladewinkels spinnen garen bij toegenomen verkopen chocolade
Gespecialiseerde chocoladewinkels die aan het eind van de keten zitten, lijken mede door alle innovatie rondom chocoladeproducten de wind in de rug te hebben. Sinds begin 2005 verdubbelde het vloeroppervlak van chocoladewinkels in de Nederlandse winkelgebieden. Dit gaat vaak om kleine winkels, met een gemiddelde omvang van slechts zo’n veertig vierkante meter. In Amsterdam, Rotterdam en Maastricht kwamen er diverse chocoladewinkels bij, evenals op diverse andere plekken in het land. Bovendien is het aantal delicatessenwinkels, die eveneens producten van chocola verkopen, in de afgelopen jaren ook toegenomen.
Ook groei voor chocolade in 2019 en 2020
ABN AMRO verwacht dat in 2019 de toenemende aandacht voor gezondheid leidt tot een verdere splitsing tussen chocoladerepen enerzijds en snoepgoed anderzijds. Verder leidt de verwachte vertraging van de economische groei ertoe dat innovatiekracht en het inspelen van producenten op de behoefte aan gezonder leven nog belangrijker worden.
ABN AMRO verwacht dat de verkoopwaarde van chocolade in Nederland verder toeneemt. Innovatie en aandacht voor ethische aspecten met betrekking tot het productieproces zijn hierbij van wezenlijk belang voor producenten, verkopers en consumenten van chocolade.
Lees verder in de retailsector
De winkel van vandaag is meer dan alleen een voorraadkast. Het biedt klanten advies en inspiratie en is de plek om in contact te zijn met klanten. Door de Oekraïne crisis en forse inflatie is het consumentenvertrouwen sterk gedaald en dit beïnvloedt het consumentengedrag. Retailers kampen daarnaast met forse kostenstijgingen op het gebied van inkoop, huur, personeelskosten, covid herstelbetalingen en energie. De omstandigheden blijven ook na covid voor veel retailers uitdagend.
