Behoefte aan ontspanning stuwt vrijetijdssector

Lees alle feiten en ontwikkelingen in het rapport: Behoefte aan ontspanning stuwt vrijetijdssector.

(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)

De vrijetijdssector heeft een goed jaar achter de rug. Na de coronapandemie zagen we in 2023 een duidelijke verschuiving in de uitgaven van de consument van producten naar diensten. Hotels, vakantieparken, camping, (fastfood)restaurants, reisorganisaties, attractieparken en dierentuinen profiteerden hiervan. Voor volgend jaar verwacht ABN AMRO een verdere volumegroei van de Leisure-sector met 3 procent.

De vraag naar horeca en reizen van afgelopen jaar zet in 2024 door. Voor veel branches zoals restaurants, fastfood, hotels, vakantieparken en campings verwachten we daarom volumegroei, al neemt de mate van groei wel af. Deze verwachtingen zijn deels gebaseerd op de vooruitzichten voor de particuliere consumptie die gematigd positief zijn omdat de koopkracht van huishoudens volgens het Centraal Planbureau (CPB) na twee jaar van koopkrachtverlies verbetert met 1,8 procent in 2024. De loongroei blijft komend jaar hoog en de werkloosheid loopt slechts beperkt op. Aangezien de inflatie verder afzwakt van 4,1 procent in 2023 naar 3,1 procent in 2024, zullen inkomens in reële termen stijgen. Ook het overheidsbeleid helpt mee met onder meer maatregelen die specifiek de lagere inkomens ondersteunen.

Naast de verwachte stijging van de koopkracht spelen de krappe arbeidsmarkt, wat baanzekerheid geeft, en de gestegen participatiegraad een belangrijke rol. Zo ligt de netto participatiegraad van mannen op 77 procent en die van vrouwen op 69 procent. Tweeverdieners schudden de dagelijkse werkstress graag buiten de deur van zich af en zijn meer dan ooit uit op gemak en het opdoen van ervaringen.

Onze consumentenenquête lijkt dit ook te suggereren. Ruim 55 procent van de respondenten geeft het liefst geld uit aan ervaringen, zoals naar een restaurant gaan, reizen of met de kinderen naar een pretpark. Bijna een kwart besteedt zijn geld liever aan spullen en 20 procent heeft geen voorkeur. Vooral jongere generaties geven aan dat ze liever geld besteden aan ervaringen. Generatie Y, ook wel bekend als Millennials (24-37 jarigen), scoort het hoogst met maar liefst 68 procent van de ondervraagden. Voor Gen Z (16-23 jarigen) en de ‘pragmatische generatie’ (38-52 jarigen) is dit percentage rond 60 procent.

Interessant is daarnaast dat Gen Z, de jongste generatie in deze enquête, naast het opdoen van ervaringen ook graag spullen koopt. Maar liefst 29 procent geeft geld het liefst uit aan producten als kleding en elektronica. Deze generatie scoort ook het hoogst en bovengemiddeld op de stellingen “Ik vind het belangrijk om mooie spullen te hebben” en “Ik word gelukkig van nieuwe spullen kopen”.

Huishoudens met jonge kinderen, werkenden (fulltime en parttime) en hoogopgeleiden zijn bovenmatig geïnteresseerd in het opdoen van ervaringen. Verder valt op dat hoe ouder de generatie, hoe minder voorkeur voor ervaringen dan wel spullen. Zo geeft 35 procent van de oudste generatie aan geen voorkeur te hebben.

De terugkeer van buitenlandse toeristen dit jaar heeft een gunstige invloed op hotels en verblijfsrecreatie. Het aantal overnachtingen in hotels, vakantieparken, campings en groepsaccommodaties lag tot en met oktober al 16 procent hoger dan in dezelfde periode in 2019. Zo vierden veel Duitsers (+26 procent) en Amerikanen (+17 procent) vakantie in Nederland. Alleen het aantal overnachtingen van reizigers uit Azië (-2 procent) en Groot Brittannië (-6 procent) ligt nog onder het pre-coronaniveau. Hoewel het relatieve aandeel van toeristen uit Amerika en Azië klein is, vormen zij een belangrijke groep omdat ze relatief veel besteden aan de horeca en uitjes zoals een museumbezoek.

Wel zijn er regionale verschillen. In 2022 zagen we bijvoorbeeld al dat de hotelbranche buiten Amsterdam sneller herstelde dan in de hoofdstad, en dat geldt ook voor 2023. Dus hoewel 2023 een veel beter jaar is dan 2022, is Amsterdam op een aantal aspecten nog niet op het niveau van 2019,. Zo ligt het aantal hotelovernachtingen tot en met de eerste week van december 8 procent en het aantal gasten 12 procent onder het niveau van 2019, laat Amsterdam&Partners weten. De gemiddelde 77 procent kamerbezettingsgraad ligt 9 procent onder 2019-niveau. Wel is de gemiddelde verblijfsduur gestegen met 5 procent naar 2,5 nachten.

Veel Nederlanders hebben ons eigen land (her)ontdekt tijdens de coronapandemie als fijne vakantiebestemming. Volgens de data van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) lag het aantal overnachtingen van Nederlanders in eigen land tot en met oktober dit jaar 17 procent hoger dan in dezelfde maanden in 2019. Volgens onze consumentenenquête ging in 2023 bijna een kwart van de respondenten binnen Nederland op vakantie. Voor 2024 verwacht ongeveer een vijfde dit te doen.

Uit onze consumentenenquête blijkt dat Nederlanders in 2023 ook weer volop buiten Nederland op vakantie gingen. Dit is gunstig voor reisorganisaties en reserveringsbureaus. Hoewel het volume, het aantal uitgaande toeristen, over heel 2023 niet op het niveau van voor de coronapandemie lijkt uit te komen, blijkt uit CBS-data dat de omzet dit niveau ruim zal overschrijden. Ook online-bookingssites, zoals Booking.com, profiteren. Voor 2024 verwachten we verdere groei van de reisbranche zowel qua volume als omzet. Zo toont de boekingsmonitor van onderzoeksbureau GfK in opdracht van reisbrancheorganisatie ANVR een stijging van het aantal boekingen buiten Nederland in de afgelopen maanden. Het aantal boekingen steeg bijvoorbeeld in oktober met 15 procent ten opzichte van oktober 2022 en met 16 procent ten opzichte van oktober 2019.

De verwachte groei voor volgend jaar blijkt ook uit onze enquête. Voor 2024 verwacht ruim 43 procent van de respondenten in Europa (niet Nederland) op vakantie te gaan en 11 procent buiten Europa. Voor beide categorieën betekent dat een stijging ten opzichte van 2023. Interessant daarbij is dat 19 procent al een grote reis of vakantie heeft gepland voor 2024 en 37 procent momenteel aan het sparen is voor een vakantie in 2024.

Met name Gen Z is reislustig; maar liefst 73 procent is in 2023 binnen Europa op vakantie geweest en 13 procent buiten Europa. Deze groep van 16- tot 24-jarigen gaat grotendeels met hun ouders op vakantie, maar trekt ook graag met vrienden erop uit. Ook voor 2024 hebben deze jongeren al reislustige plannen: 19 procent zegt buiten Europa op vakantie te gaan, 53 procent binnen Europa en slechts 15 procent in eigen land.

Veel dagrecreatie als attractieparken en dierentuinen zagen al in 2022 een sterke stijging van het aantal bezoekers door een inhaalvraag na de coronapandemie. In 2023 stijgt het aantal bezoekers verder, onder meer door de toenemende groei van het toerisme. Doorgaans groeit de dagrecreatie immers met de groei van de verblijfsrecreatie. Een aantal grote musea als het Rijksmuseum en Van Gogh Museum in Amsterdam profiteerden zo van de toename van het internationale gasten in het afgelopen jaar. Maar hoewel het aantal bezoekers aan musea in Amsterdam tot en met oktober 34 procent boven dezelfde periode in 2022 ligt, is dit nog wel 18 procent onder 2019-niveau. (Amsterdam&Partners). Het aantal bezoekers aan bioscopen is in 2023 ook nog niet op hetzelfde niveau als in 2019. Bioscopen ondervinden veel concurrentie van streamingsdiensten en hebben last van de uitgestelde producties door de eerdere stakingen in de VS. Voor 2024 verwachten we voor veel dagrecreatie een gestage groei.

De populariteit van daguitjes blijkt ook uit onze enquête. In de zomervakantie van 2023 deed 39 procent van de ondervraagden betaalde daguitjes vanuit huis. De Millennials en pragmatische generatie scoren het hoogst; bijna de helft van de ondervraagden zegt dagactiviteiten vanuit huis te hebben gedaan in 2023. Naast restaurant- en terrasbezoek zijn met name de volgende uitjes populair: bioscoop (37 procent van de respondenten), dierentuinen (35 procent), theater/musical (30 procent), concert (29 procent), pretpark (28 procent) en museum (22 procent).

De concurrentie tussen dagrecreatieve bedrijven neemt echter toe door verbreding van doelgroepen. Zo bieden dierentuinen als Safaripark Beekse Bergen, Artis en Burgers’ Zoo ook een educatief programma waardoor ze belangrijke concurrenten van musea worden. En ook winkelgebieden werpen zich steeds professioneler op als alternatief voor een dagje uit.

Daarnaast willen binnen- en buitenlandse ketens groeien om binnen de sterk concurrerende markt schaalvoordelen te behalen. Ze proberen door middel van ketenvorming en verbreding van activiteiten snel marktaandeel te veroveren. Zo rolt de Britse keten Teamsport zijn concept Teamsport E-karting uit in Nederland, waarbij e-karten de centrale activiteit is met daaromheen activiteiten als bowlen en e-darts. Ook het Belgische BattleKart heeft groeiambities in Nederland en heeft een eerste vestiging geopend in Beusichem.

Na een dip in 2021 is het aantal opheffingen in de horeca van bedrijven met twee of meer werkzame personen in 2022 flink gestegen. Het aantal restaurants dat in 2023 gestopt is, is ook nog hoog; naar onze schatting 1490. In het geval van logiesaccommodaties is na de piek van 2022 dit jaar een flinke daling in het aantal opheffingen te verwachten. In totaal gaat het om ongeveer 150 bedrijven.

Uit de conjunctuurenquête van het CBS blijkt verder dat 11 procent van de horecaondernemers verwacht in de huidige economische situatie de continuïteit van het bedrijf slechts tussen 0 en 11 maanden te kunnen handhaven. Het percentage ligt iets hoger bij restaurants en cafés (11,7 procent) dan bij logiesverstrekking (8,1 procent). In vergelijking met veel andere branches is dit een relatief hoge score; alleen bij een aantal industriebranches ligt het percentage hoger.

De vrijetijdssector heeft te maken met verschillende uitdagingen. De oplopende prijzen in de sector kunnen de verwachte groei van de verschillende branches enigszins afremmen. Bovendien betekenen hogere volumes en omzet niet per se ook meer winstgevendheid. Zo zijn de kosten van personeel en inkoop hoog en dat drukt op de marges. Ook kampt de sector met grote personeelstekorten. Daarnaast moeten veel ondernemers nog hun belastingschuld terugbetalen. Ondernemers moeten meer dan ooit inzetten op de professionalisering van hun organisatie. In het rapport leest u meer over de uitdagingen waar de sector mee kampt.

Lees alle feiten en ontwikkelingen in het rapport: Behoefte aan ontspanning stuwt vrijetijdssector.

(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)

Lees verder in de sector Leisure

De sector Leisure heeft een zware periode grotendeels achter de rug. Het herstel is ingezet met afbouwen van de maatregelen omtrent corona. De terrassen beginnen vol te raken, het aantal toeristen neemt toe en evenementen kunnen weer georganiseerd worden. De personeelstekorten zijn nu de grootste uitdaging. Werkzaamheden van het personeel digitaliseren en het spreiden van gasten kunnen de impact daarvan beperken.

Bekijk alle artikelen