Krimp leisure door stijgende kosten en dalende koopkracht

(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)

Ook in 2023 zijn de kosten van energie, personeel en voedsel hoog, terwijl door een dalende koopkracht consumenten minder gaan besteden. Door een veerkrachtig herstel zien veel horecaondernemingen hun omzetten in 2022 flink toenemen. Ook campings, vakantieparken en fastfood doen goede zaken. Andere branches uit de leisuresector die ook zwaar getroffen werden door de coronacrisis, zoals bioscopen, theaters en musea, zien daarentegen dit jaar het aantal bezoekers nog niet naar het niveau van voor de coronacrisis terugkeren.

Hoewel de omzet van veel branches in 2022 dus stijgt ten opzichte van 2021 kampen steeds meer ondernemingen met toenemende kostenstijgingen. Zo nemen de kosten toe door hogere energieprijzen, inkoopprijzen en lonen. Een deel van deze gestegen kosten wordt doorberekend aan de klant, maar de bulk drukt op de marges van de ondernemingen zodat in steeds meer gevallen het resultaat volledig wordt weggevaagd. Daar komt nog bij dat veel ondernemingen sinds 1 oktober hun uitgestelde belastingschuld moeten terugbetalen.

Naast hogere kosten krijgen ondernemers ook te maken met een veranderend bestedingsgedrag van consumenten. De koopkracht van consumenten gaat in 2022 flink onderuit. Volgend jaar neemt de koopkracht wel iets toe in verband met compensatie door aantrekkende loongroei, de stijging van het minimumloon, het prijsplafond op energie en andere maatregelen die op Prinsjesdag zijn genomen. Maar per saldo krijgt de koopkracht in deze twee jaren flinke klappen. Dit heeft gevolgen voor vrijetijdsbestedingen die in tegenstelling tot uitgaven aan boodschappen en energie, worden gezien als niet-essentieel en luxe. Uit een onderzoek van onderzoeksbureau Dynata blijkt dat ‘baby boomers’ 70 procent minder uit zeggen te geven aan de bioscoop, theater, kleding, restaurants en reizen dan aan het begin van het jaar. Voor Generatie Z ligt dit percentage rond de 45 procent.

ABN AMRO verwacht een lichte recessie aan het begin van 2023. Historisch onderzoek toont aan dat in tijden van recessie de horecaomzet afneemt. Zo daalde het bruto binnenlands product (bbp) tijdens de financiële crisis met 3,9 procent in 2009 terwijl de omzet in de horeca afnam met 4,8 procent. Zodra het bbp weer steeg, nam de omzet juist weer extra toe. Een mitigerend factor in de huidige situatie is de lage werkloosheid. Deze was in de financiële crisis beduidend hoger. Dit geeft consumenten nu meer baanzekerheid en daardoor mogelijk meer vertrouwen om uitgaven te blijven doen. Ook hebben consumenten relatief veel spaargeld opgepot tijdens de coronapandemie.

Terwijl veel ondernemers moeite hebben om het hoofd boven water te houden, blijft door de sterke kostenstijgingen geen tot weinig vermogen over voor noodzakelijke investeringen in inventaris, collecties, verblijven en digitalisering. Ook is het de vraag of ondernemers voldoende vet op de botten hebben om te investeren in duurzaamheid. Uit de conjunctuurenquête van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) van september dit jaar blijkt dat bijna 24 procent van de horecaondernemers een tekort aan financiële middelen als de belangrijkste belemmering ervaart voor verduurzaming. Voor de sector cultuur, sport en recreatie is dit bijna 30 procent. Ook de afhankelijkheid van derden bij het doorvoeren van verduurzamingsmaatregelen wordt als problematisch ervaren: 23 procent van de horecaondernemers en ruim 24 procent in de cultuur, sport en recreatie geven dit als belangrijkste reden aan.

Toch geeft bijna 23 procent van de horecaondernemers aan maatregelen te hebben genomen op het gebied van energie en 21 procent op het gebied van circulariteit, oftewel milieubewust omgaan met grondstoffen en afval. Bijna een derde van de horecaondernemingen heeft nog in het geheel geen stappen gezet om de bedrijfsvoering duurzamer te maken.

Een andere rem op herstel van de sector betreft het personeelstekort. In het tweede kwartaal stonden 39.900 vacatures in de horeca open. Met name hotels (12 procent) zien dat de afzet van diensten wordt beperkt; dit geldt ook voor 7 procent van de restaurants. Bovendien neemt de werkdruk toe. Maar liefst 76 procent van de reisorganisaties geeft aan dat een hogere werkdruk is ontstaan door personeelstekort; voor restaurants en cafés is dit 43 procent en voor hotels 41 procent. Bijna 24 procent van beide branches ziet tenslotte dat het tekort leidt tot een stijging van de personeelskosten.

Hieronder volgen de prognoses per subsector. De duiding is te vinden in het bijgevoegd rapport. De prognoses zijn met meer onzekerheid omgeven dan normaal gesproken. Het verloop van de oorlog in Oekraïne heeft grote invloed op de ontwikkeling van de inflatie en vertraagt het herstel van de leisuresector. Hoewel omzetten in 2022 zijn gestegen door een enorme inhaalvraag, zien veel ondernemingen de kosten fors toenemen. Ook in 2023 zijn de kosten van energie, personeel en voedingsmiddelen hoog, terwijl door een dalende koopkracht de consumenten minder gaan besteden.

Lees het volledige rapport 'Krimp leisure door stijgende kosten en dalende koopkracht'.

(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)

Lees verder in de sector Leisure

De sector Leisure heeft een zware periode grotendeels achter de rug. Het herstel is ingezet met afbouwen van de maatregelen omtrent corona. De terrassen beginnen vol te raken, het aantal toeristen neemt toe en evenementen kunnen weer georganiseerd worden. De personeelstekorten zijn nu de grootste uitdaging. Werkzaamheden van het personeel digitaliseren en het spreiden van gasten kunnen de impact daarvan beperken.

Bekijk alle artikelen

Ondernemen in onzekere tijden

Het zijn onzekere economische tijden voor ondernemers en consumenten. Zaken als de inflatie, de stikstofcrisis, de energieprijs en het personeelstekort houden veel mensen bezig. Gaan we een recessie tegemoet? Of blijft de economie groeien? Kom hierover meer te weten.

Lees meer