Cafés en restaurants maken plaats voor bezorgers
Ondanks de toename van het totaal aantal horecagelegenheden blijkt uit cijfers van Locatus dat sinds de start van de coronacrisis minstens 486 cafés, 240 lunchrooms en 99 restaurants de deuren sloten. De toename is vooral te danken aan bezorgbedrijven. De crisis heeft hiermee naast veel pijn bij zittende ondernemers tevens voor een aanzienlijke verandering in het straatbeeld gezorgd.
Download het volledige rapport
(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)
Met name in Drenthe, Zeeland en Limburg sloten veel cafés permanent hun deuren. Bij de lunchrooms vallen grote aantallen sluitingen in Utrecht en Gelderland op. De toename zit vooral in bezorgers en in aanbieders van snelle consumptie. Volgens data van Locatus zijn er in de afgelopen 2 jaar 1049 nieuwe bezorgrestaurants, 194 nieuwe fastfood-locaties en 47 ijssalons bijgekomen. Vooral in Noord-Brabant is de aanwas van de bezorgrestaurants groot. De provincie telt nu 469 bezorgrestaurants tegen 291 in januari 2020.
Deze grote verandering in horeca-aanbod betekent eveneens grote veranderingen in het straatbeeld. De nieuwkomers hebben zich slechts deels gevestigd op locaties waar bijvoorbeeld eerder een café, restaurant of lunchroom gevestigd was, als ze überhaupt al voor een locatie in een stads-, dorps- of winkelcentrum hebben gekozen. Voor bezorgbedrijven geldt namelijk dat ze naar de klanten toe gaan en dat dus het hebben van een aantrekkelijke locatie minder van belang is. Overigens is de daling in het aantal cafés geen nieuwe ontwikkeling. In de afgelopen jaren zijn veel cafés omgebouwd naar café-restaurant, restaurant, bezorgrestaurant of lunchroom.
Onderzoeksbureau Locatus verzamelt al ruim twintig jaar informatie over winkels, horeca en andere consumentengerichte dienstverleners. Locatus telt zelf het aantal fysieke horecalocaties en deelt dit op naar regio en stad. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldde eerder dat er tussen het eerste kwartaal in 2020 en het eerste kwartaal in 2022 maar liefst 3.310 ‘restaurants’ zijn bijgekomen. Het CBS hanteert echter een brede definitie van restaurant; naast de fysieke restaurants vallen hier ook onder meer snackbars, afhaalrestaurants, cafetaria’s, lunchrooms, ijssalons, foodtrucks onder.
In 2021 kwam maaltijdbezorging in Nederland uit op 3,4 miljard euro omzet, zo stelt het onafhankelijke Foodservice Instituut Nederland (FSIN). Dat is een groei van 19 procent ten opzichte van 2020 en een verdubbeling ten opzichte van 2018. Uit transactiedata van ABN AMRO blijkt dat restaurants in de twee coronajaren makkelijker dan cafés een vorm van afhaal konden bieden, waardoor zij hun omzet nog enigszins op peil konden houden.
Daarmee is niet gezegd dat het bezorgen van maaltijden voor iedere restauranthouder een winstgevende activiteit is geweest. Bezorgen werd ook gezien als middel om in contact te blijven, met medewerkers en met gasten.
Per saldo hebben de coronamaatregelen tienduizenden zittende horecaondernemers disproportioneel hard geraakt. Zo kostte alleen de derde harde lockdown tussen 19 december en 25 januari de Nederlandse horeca volgens ABN AMRO 1 miljard euro aan omzet. Voor compensatie komen om technische redenen lang niet alle ondernemers in aanmerking en de compensatie is nooit volledig.
Lees ook: Omikron en hogere prijzen storten ondernemers in onzekerheid
Perspectief
Hoewel het vele jaren zal duren voordat de financiële schade van de coronamaatregelen is ingehaald, is het perspectief van de horeca goed. De restaurants en cafés die overleven kunnen volgens ABN AMRO rekenen op een korte herstelperiode. De consument (of gast) staat te popelen om weer uit eten te gaan. Ook daarna gloort hoop. In zijn Beleidsmonitor 2030 gaat onafhankelijk kennisplatform FSIN uit van een omzet die in 2030 ruim 25 procent boven pre-coronajaar 2019 ligt. De verwachte groei komt vooral voor rekening van de restaurants, met een omzetplus van bijna 35 procent. Het herstel van het segment dranken (cafés, clubs) wordt geraamd op een plus van 9 procent tot 2030.
Ook de markt van maaltijdbezorging blijft de komende jaren groeien, naar verwachting tot 4,9 miljard euro omzet in 2030. Naast het bestel- en betaalgemak is het ‘ontkoken’ van Nederland een belangrijke stimulans. Uit hetzelfde onderzoek van FSIN blijkt dat 60 procent van de jongeren minstens één keer per week géén zin heeft om te koken en dat 44 procent in dat geval eten laat bezorgen. Bovendien waren de coronajaren stressvol voor veel jongeren en noemt 48 procent van hen lekker eten als een manier om af te leiden van stress.
Voor de komende jaren verwacht ABN AMRO een bescheiden groei van het aantal nieuwe horecalocaties. Met name de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt heeft een remmend effect. In het derde kwartaal van 2021 stonden 376.300 vacatures open en stonden er 43 vacatures open per 1.000 banen. Dit is het hoogste aantal sinds de meting 1997 begon. De arbeidskrapte lijkt voorlopig stand te houden en het resultaat is dat er meer ‘systeemhoreca’ komt. Dit zijn zeer efficiënt ingerichte keukens, met een duidelijke formule en uitstraling aan de voorkant. Systeemdenken in de horeca hoeft overigens niet ten koste te gaan van de diversiteit in het Nederlandse horecalandschap, mits ook zelfstandige ondernemers blijven kijken naar het stroomlijnen en vereenvoudigen van processen in keukens en bediening.
Wat ook een rol speelt bij het voorspelde lagere groeitempo zijn de ontwikkelingen in de woningmarkt. Zo worden leegstaande winkelpanden vaak geen horecalocaties meer, maar woningen. Gemeenten verlenen hier vaker hun medewerking aan. Mogelijk wordt de groeiende omzet door deze ontwikkelingen straks gedeeld met minder nieuwe toetreders in de horeca.
Meer informatie
Lees meer over onze prognoses in het volledige rapport 'Stand van de Leisure'.
Lees verder in de sector Leisure
De sector Leisure heeft een zware periode grotendeels achter de rug. Het herstel is ingezet met afbouwen van de maatregelen omtrent corona. De terrassen beginnen vol te raken, het aantal toeristen neemt toe en evenementen kunnen weer georganiseerd worden. De personeelstekorten zijn nu de grootste uitdaging. Werkzaamheden van het personeel digitaliseren en het spreiden van gasten kunnen de impact daarvan beperken.
