Consument pakte flink uit tijdens decembermaand

(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)

Omdat de prijzen van consumentenproducten ook bijna 10 procent hoger waren dan in december 2021, concluderen we dat consumenten evenveel consumeerden als in het jaar ervoor. Ten opzichte van 2019 werd in december na inflatiecorrectie ruim 7 procent meer besteed. De verhouding in consumptie is wel duidelijk verschoven, namelijk naar relatief meer diensten dan goederen. Dit zien we bijvoorbeeld terug in de grotere bestedingen in de horeca ten koste van de supermarkten.

Vrijwel alle branches in de vrijetijdseconomie plusten flink afgelopen december ten opzichte van december 2021. Dit is niet verwonderlijk omdat Nederland toen in lockdown was. Interessanter is te zien dat de bestedingen in de horeca in december 2022 boven het niveau van december 2019 uitkwamen, en dus boven het niveau van voor de coronapandemie. Consumenten konden tijdens de feestdagen eindelijk weer buiten de deur eten en elders verblijven. Zo gaven mensen in december meer uit in restaurants (+18 procent) en in het café (+24 procent) ten opzichte van december 2019. De uitgaven voor alle hier aangegeven branches zijn gecorrigeerd voor de inflatiecijfers per branche, aangezien deze sterk uiteenlopen.

Hoewel het laten bezorgen of afhalen van maaltijden met 91 procent toenam ten opzichte van december 2019 – te zien in onderstaande tabel –, zien we een bescheiden groei van 3 procent ten opzichte van december 2021. De groei van thuisbezorging en afhaal, die tijdens de coronapandemie nog onstuimig was, is in 2022 dus afgevlakt. Zo zorgde de opening van de horeca voor minder bestellingen.

Bioscopen, musea en attractieparken deden het beter dan in december 2021, maar zitten nog niet op het niveau van 2019. Uit onderzoek van marktonderzoeksbureau Motivaction in mei van dit jaar bleek dat Nederlanders minder vaak en minder frequent dagattracties bezoeken ten opzichte van voor de coronapandemie. Dagattracties lijken minder prioriteit te krijgen dan sociale activiteiten zoals vrienden of familie zien, een terras bezoeken of uit eten in een restaurant. Slechts een relatief klein deel van de Nederlanders heeft behoefte om uitjes ‘in te halen’ die tijdens de coronapandemie niet mogelijk waren, zo blijkt uit het onderzoek. Bioscopen gaan tevens gebukt onder de verdere opkomst van streamingdiensten die tijdens de coronacrisis een groeispurt maakten. Ook het ‘window’, de periode waartussen een film in de bioscoop draait en vervolgens een streamingrelease krijgt, is fors ingekort of zelfs helemaal verdwenen.

Retail non-food deed ten opzichte van 2019 minder goede zaken, maar deed het beter dan in december 2021. Zo lagen de bestedingen in elektronicawinkels in december 2021 maar liefst 15 procent lager dan in december 2019; in december 2022 was dit ‘slechts’ -5 procent. In de tweede van de beide onderstaande tabellen waar de bestedingen zijn afgezet tegen die van december 2021 zien we deze ontwikkeling ook terug. Vooral de bestedingen aan kleding (+7 procent), elektronica (+ 12 procent), meubelzaken (+7 procent) en sportartikelen (+84 procent) namen tijdens de feestmaand toe in vergelijking met 2021.

Voor food retail – supermarkten en voedingsspeciaalzaken – geldt juist het tegenovergestelde. De categorie deed het beter dan in 2019, maar slechter in vergelijking met 2021. De bestedingen in supermarkten (-11 procent) en speciaalzaken (-11 procent) namen in vergelijking met eind 2021 af, omdat de consument in 2022 weer naar restaurants en cafés konden. Ondanks deze daling zat de food retail afgelopen december zoals gezegd nog wel boven de niveaus van 2019.

Niet alleen groeiden de bestedingen in non-food afgelopen december ten opzichte van december 2021, deze groeicijfers vormen ook een positieve trendbreuk met de ontwikkeling sinds halverwege 2022 waarin een daling in de retailbestedingen te zien was – te zien in de tweede tabel hierboven – door een verschuiving van producten naar diensten. Zo gingen consumenten na de verplichte lockdowns relatief veel reizen en bezochten ze enthousiast de horeca; deze bestedingen gingen ten koste van de aanschaf van goederen. Tevens haalden consumenten tijdens de coronapandemie de aanschaf van veel producten, zoals meubels, naar voren. Door deze ontwikkelingen daalden de consumptieve bestedingen aan goederen in de loop van 2022, terwijl de bestedingen aan diensten juist toenamen.

De consument lijkt in december dus weerbaarder en heeft meer uitgegeven dan verwacht. Dit wordt bevestigd door de vertrouwensindices van de Europese Unie. Zowel de consument als de sectoren die dicht op de consument zitten waren in december iets positiever dan de maanden ervoor. Bovendien waren in december 2022 fysieke winkels en horeca voor het eerst na twee jaar coronapandemie zonder enige beperkingen geopend. Wellicht stonden veel consumenten te trappelen om dit jaar de feestdagen daarom goed te vieren. Niet alleen bezochten consumenten de horeca, maar ook keerden ze terug naar de fysieke winkels. Voor zowel elektronica-, kleding- en meubelzaken namen de bestedingen in de winkel in december flink toe, terwijl de onlineverkopen voor deze branches een daling laten zien, blijkt uit onze transactiedata. Een andere mitigerende factor is het gegeven dat er relatief veel gespaard is tijdens de coronapandemie. Wellicht hebben consumenten iets van dit spaargeld ingezet tijdens de feestdagen.

Een verschuiving van producten naar diensten is een belangrijke oorzaak voor de dalende bestedingen in de retailsector in 2022. De vraag is of deze verschuiving die is ingegeven door de coronapandemie ten einde is of dat er meer structurele oorzaken aan ten grondslag liggen. Zo zijn de jongere generaties, millennials en generatie Z, uit op gemak en ervaringen opdoen, zo laat kennisplatform FSIN weten. Jongeren hebben lang niet altijd zin en tijd om te koken en eten graag buiten de deur; niet alleen voor het avondeten, maar ook voor ontbijt, lunch en koffie. En ze willen de ervaringen inhalen die ze tijdens de coronacrisis hebben gemist. De vergrijzing van de bevolking kan ook van invloed zijn. Ouderen hebben minder behoefte aan nieuwe spullen en aan winkelen, zo kwam in eerder onderzoek van ABN AMRO naar voren. Ook bleek dat als de bestedingsruimte zou toenemen senioren eventuele extraatjes liever uitgeven aan vakanties en weekendjes weg (35 procent), sporten en bewegen en ontmoetingen met familie en vrienden (33 procent).

Lees meer over onze prognoses in het volledige rapport 'Stand van de Leisure'.

Lees verder in de sector Leisure

De sector Leisure heeft een zware periode grotendeels achter de rug. Het herstel is ingezet met afbouwen van de maatregelen omtrent corona. De terrassen beginnen vol te raken, het aantal toeristen neemt toe en evenementen kunnen weer georganiseerd worden. De personeelstekorten zijn nu de grootste uitdaging. Werkzaamheden van het personeel digitaliseren en het spreiden van gasten kunnen de impact daarvan beperken.

Bekijk alle artikelen