Positieve signalen voor onzekere kantorenmarkt
De vooruitzichten voor de kantorenmarkt zijn de afgelopen tijd positiever geworden, ondanks dat veel bedrijven hun personeel een deel van de tijd thuis laten werken. Zo daalt de werkloosheid en krimpt de kantorenvoorraad waardoor de verhouding tussen vraag en aanbod beter wordt. Wel blijft onzekerheid bestaan over de verdere toekomst.
Download het volledige rapport
(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)
Meer vraag vanuit gebruikers
Het aantal banen groeit weer sinds het derde kwartaal van 2020 en lag in het tweede kwartaal van dit jaar 3,2 procent hoger dan een jaar eerder. In het voorjaar van vorig jaar was de coronapandemie net in volle sterkte uitgebroken en lag het aantal banen op het laagste niveau in jaren. Maar ook in vergelijking met het eerste kwartaal van 2021 is een stijging van 1,7 procent te zien. De werkloosheid ligt op het zeer lage niveau van 3,1 procent. Voor 2022 wordt een lichte stijging naar 3,8 procent verwacht; nog steeds een laag percentage. De krappe arbeidsmarkt zorgt voor meer vraag naar kantoorruimte.
Kantorenvoorraad slinkt
Tegelijkertijd loopt de kantorenvoorraad al enkele jaren terug, wat positief is voor de verhouding tussen vraag en aanbod. In het tweede kwartaal van 2016 waren er nog 97.817 kantoren, vijf jaar later is dit aantal gedaald tot 95.439. De belangrijkste reden hiervoor is de beperkte nieuwbouw van kantoren en andere ontwikkelingen zoals splitsing of herbestemming. Wel daalt het aantal kantoren dat wordt getransformeerd naar woningen. De nieuwbouw van kantoren is echter zo laag dat de daling in transformaties nog steeds niet zorgt voor groei in de kantorenvoorraad.
De daling van de kantorenvoorraad zorgt voor meer schaarste en dat heeft een positief effect op de waarde. Volgens data van MSCI steeg de waarde van kantoorvastgoed in het tweede kwartaal van 2021 met 3,8 procent in vergelijking met een jaar eerder. Deze waarde ligt nu op het hoogste punt sinds het derde kwartaal van 2008. De stijgingen zijn met name hoog in Rotterdam en diverse regio’s buiten de grootste steden.
Onzekerheden nog niet weg
Ondanks deze positieve signalen blijft onzeker hoe de vraag naar kantorenvastgoed zich gaat ontwikkelen. Zo berichtte makelaarsvereniging NVM dat de opname van kantoren in het tweede kwartaal 7 procent lager lag dan een kwartaal eerder. Daarnaast daalt het aantal bedrijven met meer dan tien werknemers al enkele kwartalen; dit zijn precies de bedrijven die relatief veel gebruikmaken van kantoorruimte. In het derde kwartaal van 2021 waren er 2,2 procent minder van dit type bedrijven in vergelijking tot een jaar eerder.
Belangrijke rol financiële en zakelijke dienstverleners
Voor de toekomstige ontwikkeling is de achterblijvende vraag naar kantoren vanuit de financiële en zakelijke dienstverlening van groot belang; een van de belangrijkste type gebruikers van kantoren. Veel banken, zoals ABN AMRO, geven aan minder kantoormeters te gaan gebruiken. Ook uit een onderzoek van televisieprogramma Nieuwsuur eerder dit jaar bleek al dat veel grote bedrijven – waaronder veel consultants en verzekeraars – minder kantoorruimte verwachten nodig te hebben. Financiële en zakelijke dienstverleners zijn goed voor 40 procent van de nieuwe kantoren. Sinds het derde kwartaal van 2020 is een daling van 33 procent van de investeringen in kantoren in opdracht van deze bedrijven te zien. Een duidelijk signaal dat de kat uit de boom wordt gekeken.
Ook kijken deze bedrijven naar een ander gebruik van kantoren. Zo experimenteert ABN AMRO met een combinatie van eigen kantoren en flexkantoren, waarbij werknemers een plek op een kantoor in de buurt kunnen reserveren. De toekomst van het traditionele kantoor is dus allerminst zeker.
Meer informatie
Lees het volledige rapport voor meer gedetailleerde informatie over de ontwikkelingen in het vastgoed en de verschillende vastgoedtypes, inclusief de regionale ontwikkelingen.
(Ziet u geen download of kunt u het rapport niet downloaden? Upgrade uw browser dan naar de meest recente versie.)
Lees verder in de sector vastgoed
De afgelopen periode stond de vastgoedsector in het teken van afwaarderingen, als gevolg van de sterk gestegen rente. Het perspectief voor de sector is echter gunstig, aangezien de behoefte aan woningen en bedrijfsgebouwen door de krappe markt en sterke economie aanhoudend groot is.
