Het aantal modewinkels is sinds het uitbreken van de coronapandemie met 10 procent gedaald. De hardste klappen zijn gevallen bij winkels in schoenen, damesmode en kinderkleding. Het onlinekanaal is een grote concurrent, maar de groei van de totale bestedingen aan kleding vlakt in zijn geheel ook af, zo laten de transactiedata van ABN AMRO zien. Opmerkelijk is de aanhoudende toename van het aantal winkels die tweedehands kleding verkopen.
De verplichte sluiting van winkels tijdens de coronapandemie en de explosieve groei van het onlinekanaal die hier een reactie op was, heeft de langjarige krimp in het aantal fysieke winkels versneld. In februari 2022, net na de opheffing van alle beperkende maatregelen, brak bovendien de oorlog in de Oekraïne uit en de daaropvolgende hoge inflatie en flinke kostenstijgingen brachten ook weinig goeds. Al met al is in de periode januari 2020 tot en met augustus 2023 het aantal kledingwinkels met bijna 10 procent afgenomen. Vooral in 2020 en 2021 was de daling met respectievelijk 4,3 procent en 4,9 procent groter dan in voorgaande jaren.
Tweedehandskleding winkels in de lift
Een uitzondering op de daling is de forse toename van winkels in tweedehands kleding met bijna 11 procent in de genoemde periode. Sinds 1 januari 2010 is hun aantal zelfs met 55 procent toegenomen tot 669 winkels in augustus 2023. Uit een recent consumentenonderzoek van ABN AMRO blijkt dat vooral vrouwen en jongeren openstaan om tweedehandskleding te kopen. Zo gaf ruim de helft van de vrouwen en bijna 40 procent van de 18-29-jarigen aan wel eens tweedehands kleding te kopen. Met name jongeren tussen 18 en 29 jaar vinden vintage kleding hip.
Uit onderstaande tabel blijkt dat tweedehands winkels zich als enige aan de sterke krimp weten te onttrekken. Met name winkels in lederwaren en schoenenwinkels hebben klappen gekregen met een afname van respectievelijk ruim 16 en 15 procent. Winkels in damesmode volgen met een afname van bijna 11 procent en kindermode met 9 procent. Winkels in herenmode hebben met een min van 6 procent nog relatief goed standgehouden.
Naar verwachting houdt de toename in verkoop van tweedehands kleding aan. Deze kleding wordt namelijk steeds meer online verkocht, evenals in winkels waar mensen voorheen alleen nieuwe kleren konden kopen. Bovendien geeft de recent ingevoerde Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid (UPV) de verkoop waarschijnlijk een extra zet. Producenten en importeurs van kleding zijn verplicht om de door hen verkochte kleding na gebruik weer in te nemen voor recycling of hergebruik.
Consument terughoudender in aanschaf kleding
De coronacrisis heeft geleid tot een trendbreuk in de totale bestedingen aan kleding, met als gevolg dat de relatief snelle groei tot 2020, na de crisis blijvend is afgenomen. Na de uitbraak van het coronavirus in februari 2020 volgde een periode waarin de bestedingen sterk onder de eerder ingezette trend kwamen te liggen. Kledingwinkels werden immers verplicht om hun deuren te sluiten, al hield de explosieve groei van het onlinekanaal de totale bestedingen in 2021 nog enigszins op peil. Inmiddels blijkt dat de groei in de bestedingen, ook nu alle winkels weer open zijn, is vertraagd. Zo liggen in 2023 de bestedingen gemiddeld 1,3 procent onder het niveau van 2019.
Dat de bestedingen in 2022 nog even sterk toenamen, had te maken met inhaalvraag die volgde op de heropening van de samenleving. Omdat steeds meer mensen weer naar kantoor gingen en ook weer buiten de deur gingen eten en recreëren, steeg de noodzaak om nieuwe kleren te kopen. Dat het groeipad nu alsnog structureel lager is komen te liggen, komt doordat de consumenten hun geld steeds bewuster uitgeven nu veel producten duurder zijn geworden. Zo is de prijs van dames- en herenkleding sinds februari 2022 met gemiddeld 10 procent gestegen en die van baby- en kinderkleding bijna 13 procent. Een deel van de gestegen kosten aan huur, inkoop en personeel berekent de retailer dus door aan de consument.
Een verschuiving van producten naar diensten is een andere oorzaak voor druk op de bestedingen aan kleding. Zo zijn consumenten na de verplichte lockdowns weer veel gaan reizen en de horeca gaan bezoeken. Ze wilden de ervaringen inhalen die ze tijdens de coronacrisis hebben gemist. De vraag is of deze verschuiving naar diensten die is ingegeven door de coronapandemie ten einde is of dat er meer structurele oorzaken aan ten grondslag liggen.
Fysiek versus online
Een uitsplitsing tussen onlinebestedingen en bestedingen in fysieke winkels laat de verschillen in ontwikkeling tussen beide verkoopkanalen goed zien. Zo nam het onlinekanaal met name in 2021 een grote vlucht toen de fysieke winkels te maken kregen met lockdowns. Gemiddeld lagen in 2021 de bestedingen ruim 40 procent boven het niveau van 2019. Zodra alle beperkende maatregelen waren opgeheven in februari 2022, volgde juist een daling in de onlinebestedingen, omdat de consument weer terugkeerde naar de fysieke winkel. En zo is ook hier sprake van een trendbreuk ten opzichte van het oude groeipad van voor 2020. Wel zitten de onlinebestedingen nog op het niveau van 2019.
De grote pijn zit dus zoals gezegd vooral bij de fysieke winkels, zoals blijkt uit onderstaande grafiek. Na een opleving na de heropening van de samenleving, blijken de bestedingen aan kleding in de winkels inmiddels structureel lager te liggen en zijn anders dan bij online niet meer op het niveau teruggekeerd van 2019. Zo liggen in 2023 de bestedingen in fysieke winkels gemiddeld 2,2 procent onder het niveau van 2019.
Aantal schoenenwinkels neemt al jaren af
De afname van het aantal fysieke modewinkels is overigens al jaren aan de gang. Sinds 2010 is bijna een derde verdwenen. Zo is het vooral het aantal winkels in kindermode (-60 procent) en in schoenen (-42 procent) sindsdien fors afgenomen. De afname van het aantal fysieke schoenenwinkels heeft aan aantal oorzaken. Zo is het schoenenaanbod van onlinekledingwinkels als Zalando en Wehkamp groot, maar ook fysieke kledingwinkels zijn steeds meer schoenen gaan verkopen. Gympen zijn erg gewild bij jongeren en volwassenen, die tegenwoordig ook op sneakers naar kantoor gaan. Sneakers worden met name online of in sportzaken gekocht in plaats van bij traditionele schoenenwinkels.
Blijven inzetten op het onlinekanaal
Ondanks het feit dat ook de groei in onlinebestedingen aan kleding vertraagt, voorzien we dat platformbedrijven en webwinkels door de vraag naar gemak en lage prijzen een steeds groter aandeel in het totaal van de bestedingen voor hun rekening nemen. Voor traditionele kledingwinkeleigenaren blijft het inzetten op zichtbaarheid via het inzetten van aanvullende onlinekanalen belangrijk, zeker omdat veel consumenten zich nog altijd online oriënteren en pas daarna de stap naar de winkel maken. Fysieke winkels doen er goed aan nadrukkelijk in te zetten op kwaliteit, inspiratie en beleving in de winkel in plaats van op kwantiteit.
Data en methoden
Voor deze publicatie zijn meerdere databronnen gebruikt. Wij gebruiken als openbare bron data van het CBS en Locatus. Ook gebruiken wij transactiedata om economische stromen beter inzichtelijk te krijgen. We gebruiken voor statistisch onderzoek alleen geaggregeerde data en geanonimiseerde data. De uitkomsten van het onderzoek zijn niet te herleiden tot een natuurlijk persoon en uitsluitend bestemd voor onderzoek naar economische trends.
Lees verder in de retailsector
De winkel van vandaag is meer dan alleen een voorraadkast. Het biedt klanten advies en inspiratie en is de plek om in contact te zijn met klanten. Door de Oekraïne crisis en forse inflatie is het consumentenvertrouwen sterk gedaald en dit beïnvloedt het consumentengedrag. Retailers kampen daarnaast met forse kostenstijgingen op het gebied van inkoop, huur, personeelskosten, covid herstelbetalingen en energie. De omstandigheden blijven ook na covid voor veel retailers uitdagend.
